Statieloterij als Nieuwe Aanpak: Vervangt het Statiegeld?
Een recent Canadees onderzoek biedt een vernieuwende kijk op hoe mensen gemotiveerd kunnen worden om meer te recycleren. In plaats van het traditionele statiegeldsysteem wordt voorgesteld om dit te vervangen door een statieloterij . Dit alternatief blijkt effectiever om mensen aan te zetten tot het inleveren van blikjes en flessen. Zou dit ook een geschikte oplossing zijn voor Nederland?
Statieloterij: Een Betere Stimulans dan Statiegeld?
In Canada, net zoals in Nederland, bestaat al jarenlang een uitgebreid statiegeldsysteem. Toch blijft de motivatie om lege verpakkingen in te leveren vaak laag. Onderzoekers van de Universiteit van Brits-Columbia besloten hier iets aan te doen. Ze testten een alternatief systeem waarbij mensen in plaats van een vaste vergoeding van 10 cent per verpakking, een kans krijgen op een groter geldbedrag via een loterij.
De Keuzes van de Deelnemers
De deelnemers kregen vijf opties bij het inleveren van hun lege verpakkingen:
- Een zekere uitbetaling van 10 cent.
- Een kans op €1, €10, €100 of zelfs €1.000.
Opvallend genoeg koos bijna een derde van de deelnemers voor de kans op €1.000, terwijl slechts 19% voor de zekere uitbetaling van 10 cent ging. Bovendien leverden deelnemers die voor de loterij kozen 47% meer flessen in .
Een gedragseconoom legt uit dat het idee van een kans op winst een positieve invloed heeft op de hersenen. Het gevoel dat je iets kunt winnen motiveert mensen meer dan een vast bedrag.
Waarom Werkt de Loterij Zo Goed?
Het menselijk brein is niet altijd rationeel. Hoewel de kans om de hoofdprijs te winnen klein is, overschatten mensen deze kans vaak. Dit principe is vergelijkbaar met online gokkasten, waarbij de mogelijkheid van een grote beloning mensen blijft motiveren.
Bij een vast beloningssysteem weten mensen precies wat ze kunnen verwachten, wat de motivatie na verloop van tijd kan laten dalen. Maar als er een onverwachte beloning in het spel is, blijft het brein actief en geprikkeld.
Noorse Inspiratie: Een Voorbeeld voor Nederland?
De Canadese onderzoekers baseerden hun ideeën op het succesvolle systeem in Noorwegen. Daar hebben consumenten de keuze om hun statiegeld te houden of te doneren aan een goed doel. Kiezen ze voor donatie, dan nemen ze automatisch deel aan een loterij met een hoofdprijs van €90.000. Dit systeem blijkt uitermate succesvol: meer dan 90% van alle verpakkingen wordt ingeleverd.
Voor de overheid maakt dit financieel weinig verschil. Of ze nu kleine bedragen uitkeert aan iedereen of grote bedragen aan een beperkte groep, de kosten blijven gelijk. Psychologisch gezien is de loterij echter veel aantrekkelijker.
Kan een Statieloterij Nederland Motiveren?
Met de stijgende nadruk op duurzaamheid en recycling zou een statieloterij een interessante stap kunnen zijn voor Nederland. Het combineert financiële prikkels met menselijke psychologie en zou de recyclingpercentages aanzienlijk kunnen verhogen.
